Therapie en het emotionele brein
Hoe komt het dat sommige cliënten na maanden of zelfs jaren sessies psychotherapie weinig of trage vooruitgang merken? Simpel: er wordt te weinig gewerkt op het emotionele niveau van de cliënt. De focus ligt teveel op het cognitieve of op het fysieke.
Wat bedoel ik met het emotionele brein? Hier is het belangrijk om het verschil te kennen tussen het reptielenbrein, het emotioneel brein (het zoogdierenbrein of het lymbisch systeem) en het cognitief brein (het mensenbrein of de neovortex).
Het reptielenbrein staat in voor onze overleving. Het wil ons beschermen tegen honger, de kou en de hitte, roofdieren en aanvallen van buitenaf, enzovoort. Het staat niet alleen in voor ons eigen persoonlijk voortbestaan, maar ook voor de voortplanting. Hier huist je instinct. Het wil je enkel in leven houden. Dit brein delen we met reptielen. Vandaar dat we dit brein ook het reptielenbrein noemen.
In het emotioneel brein huist je emotioneel geheugen. Je bewuste en onbewuste gevoelens, je nood aan verbinding en samenzijn, je compassie, passies en drijfveren ontstaan vanuit dit brein. Dit brein bepaalt hoe je relaties aangaat, wat je voelt bij welke situatie, hoe je emotioneel reageert. Dit brein is ontwikkeld bij zoogdieren om hun jong te kunnen verzorgen, want het jong is zo kwetsbaar dat het nog de bescherming en de begeleiding van zijn ouders nodig heeft. Dit brein zorgt ervoor dat zoogdieren kunnen ‘intunen’ op de noden en de behoeften van hun jong, zodat ze weten wat ze moeten geven. Bij mensen kan je dit bijvoorbeeld het moedersinstinct ook wel noemen. Dit brein hebben we gemeenschappelijk met alle zoogdieren, vandaar dat we dit brein ook het zoogdierenbrein noemen.
Het cognitief brein is het derde en het nieuwste brein dat ontwikkeld is. Hier huist je cognitieve intelligentie, je ratio, je ‘gezond verstand’. Abstract redeneren, het probleemoplossend denken, het leren van talen, iets in perspectief plaatsen doe je met je cognitief brein. Je zou kunnen zeggen dat we dit brein met o.a. apen delen, maar dit brein is het sterkst ontwikkeld bij de mens. Vandaar dat we dit het mensenbrein noemen.
Nu we het verschil van de drie soorten breinen kennen, kunnen we concluderen dat ons onderbewustzijn huist in het emotionele brein. Innerlijke leegtes, pijnen en lijden, trauma’s, mentale stoornissen verschuilen zich in het emotionele brein en werken van daaruit een invloed op ons hele wezen. We proberen in de therapie teveel met het cognitieve brein kwesties van het emotionele brein op orde te krijgen of met droge logica moeilijke emoties op te lossen. Of we proberen door te gaan sporten, yoga- of ademhalingsoefeningen te doen dat vervelend gevoel in ons weg te zweten of uit te ademen. Soelaas is dan maar voor korte duur, want het emotionele brein heeft andere dingen nodig om haar eigen verstrikkingen te verwerken. Het heeft haar eigen soort logica.
Begrijp me niet verkeerd, het cognitief denken en fysieke oefeningen hebben hun eigen nut en zijn belangrijk in heel het proces, maar ze zijn niet alles. Ze hebben ook hun beperkingen. Om een echt therapeutisch proces in gang te zetten, moeten we ook ‘zakken’ naar het emotionele brein, waar de doorslaggevende beweging naar een bevrijdende oplossing kan gebeuren.
